İki ölçüsüzlük: aklı dışlamak, yalnızca aklı kabul etmek.
20. yüzyılın önde gelen entelektüellerinden Isaiah Berlin, Akıntıya Karşı kitabında okuru beyin fırtınası yapacağı etkileyici bir yolculuğa çıkarıyor. Denemelerden oluşan eser Machiavelli, Vico, Montesquieu, Herzen ve Sorel gibi ötekileştirilmiş düşünürlerin önemini tartışırken yazarın derin içgörülerini de tanıtmış oluyor.
Akıntıya Karşı aynı zamanda Isaiah Berlin’in entelektüel becerilerinin bir kanıtı niteliğinde. Eser, insanlığı ilgilendiren konuları, incelikle işlemiş entelektüel portreleri derinlemesine ele alıyor. Bu profiller, entelektüel keşfin ve zamanlarının hâkim akımlarına karşı isyanın benzersiz bir yönünü sergileyen değerli mücevherleri andırıyor. Yazarın ele aldığı, düşün dünyamızda iz bırakmış isimler ise şöyle:
Machiavelli: Zeki Siyaset Teorisyeni
Berlin’in Machiavelli’nin fikirlerine ilişkin yaptığı analizler kitabın öne çıkan noktalarındandır. Machiavelli’nin siyaset felsefesini incelerken ortaya koyduğu derinlik ve içgörü, entelektüel keşifte bir ustalık sınıfı görevi görüyor. Berlin’in Machiavelli’nin siyasi fikirlerine ilişkin incelemesi, onun analizinin derinliğini vurguluyor. Machiavelli’nin “Prens”teki temel tezi, siyasi liderliğin pratik gerçekleri ve sıklıkla ona eşlik eden ahlaki ikilemler etrafında dönüyor. Ayrıca bu çalışmaları devlet idaresi sanatını anlamak için temel bir metin olarak da ele alınıyor.
Vico: Vizyoner Tarihçi
Yerleşik tarihsel metodolojilere meydan okuyan, ileri görüşlü bir tarihçi olarak Vico’nun rolü bu eserde ayrıntılı bir biçimde ele alınıyor. Berlin’in analizi, Vico’nun tarih yazımında çığır açan yaklaşımının öneminin altını çiziyor. Berlin’in Vico’nun ileri görüşlü bir tarihçi olarak rolünü keşfetmesi, aynı zamanda onun çalışmalarının derinliğini canlı bir şekilde ortaya koyuyor. Vico’nun geleneksel tarihsel yaklaşımlarından farklı bir bakış açısına sahip olması, bu detaylı incelemenin ana temasıdır. Vico, tarihin sabit ve değişmez bir gerçekler dizisi değil; insan kültürü, değerleri ve toplumsal güçler tarafından şekillendirilen dinamik, gelişen bir anlatı olduğunu savunmuştur.
Montesquieu: Siyasi Aydınlanmanın Öncüsü
Akıntıya Karşı’da Montesquieu’nün siyasi aydınlanmaya ve Batı düşüncesine olan katkıları merkezde yer alıyor. Berlin’in Montesquieu’nün fikirlerini titizlikle incelemesi, onun çalışmalarının siyasi manzara üzerindeki derin etkisini takdir etmemize yardımcı oluyor. Eser, Montesquieu’nun siyasi aydınlanmaya yaptığı katkıların derin etkisini anlamak için değerli bir kaynak. Montesquieu’nün teorileri, özellikle de güçler ayrılığı, siyaset teorisi ve pratiği üzerinde silinmez bir iz bırakmıştır. Berlin’in incelemesi bu fikirleri ön plana çıkararak onları yeni nesil düşünürler ve politika yapıcılar için erişilebilir kılıyor.
Herzen: Radikal Düşünür
Berlin’in radikal düşünür Herzen’i tasvir ediş biçimi, araştırmasının derinliğinin bir kanıtıdır. Yazar, Herzen’in düşüncelerini detaylarıyla incelerken onun geleneksel ideolojilere meydan okuyan yanını da vurguluyor. Bu meydan okuma, Berlin’in incelemesinde önemli bir temadır.
19. yüzyıl Rus düşünürü, yazar ve siyasi aktivist Alexander Herzen, radikal değişimin ve sosyal reformun ateşli bir savunucusuydu. Onun fikirleri, özellikle otokratik Rus toplumu bağlamında, zamanının hâkim normlarına ve ideolojilerine meydan okuyordu. Berlin’in Herzen tasviri, Herzen’in çalışmalarını tanımlayan entelektüel dinamizmi ve cesareti vurguluyor.
Herzen’in radikal düşüncesinin kilit yönlerinden biri serfliğe ve otokratik Rus hükümetine yönelik eleştirisiydi. Bireyin hak ve özgürlüklerini savunarak özgürleşme ve toplumsal ilerlemenin gerekliliğine inanıyordu. Berlin kitabında Herzen’in bu konulardaki düşüncelerini titizlikle inceleyerek onun analizinin derinliğini ortaya koyuyor.
Sorel: Entelektüel Provokatör
Sorel’in alışılmışın dışında fikirleri ve bunların siyasi düşünceye etkileri, yankı uyandıracak şekilde tartışılıyor. Berlin’in Sorel’i entelektüel bir provokatör olarak tasvir etmesi aydınlatıcıdır. Fransız filozof ve devrimci sendikalizm teorisyeni Georges Sorel, gerçekten de zamanının entelektüel bir provokatörüydü. Siyasi düşüncenin hâkim normlarına meydan okudu ve devrimci teori ve aktivizmin alanlarına daldı. Berlin’in Sorel’i entelektüel bir provokatör olarak tasvir etmesi, okuyucuların Sorel’in fikirlerinin siyasi düşünce ve aktivizm üzerindeki derin etkisini anlamalarına yardımcı oluyor.
Isaiah Berlin’in bu düşünürlere ayna tutan eseri Akıntıya Karşı, okuru statükoya meydan okuyan figürler hakkında bilgilendiren bir şaheserdir. Berlin’in entelektüel portreleri akıcı bir dille aktardığı bu kitap, eşi benzeri olmayan zengin bir entelektüel keşif imkânı sunuyor. Berlin’in benzersiz bakış açısı ve derin içgörüleri, okuyuculara ilham vermeye ve kendi entelektüel meraklarını ateşlemeye devam ediyor.
Isaiah Berlin Kimdir?
Isaiah Berlin (1909-1997), çağdaş siyasi düşünce üzerindeki derin etkisi ve entelektüel katkılarıyla tanınan ünlü bir İngiliz filozof, siyaset teorisyeni ve fikir tarihçisiydi. 1909’da bir Baltık şehri olan Riga’da doğan yazar, 1916’da ailesiyle birlikte Petrograd’a taşındı. Orada 1917 Şubat ve Ekim Devrimlerine tanık oldu. 1921’de ailesi İngiltere’ye göç etti.
Berlin, eğitimini St. Paul Okulu ve Corpus Christi Koleji gibi prestijli eğitim kurumlarda aldı. Daha sonra Oxford’da akademisyen oldu ve All Souls College’da görev yaptı. 1957’den 1967’ye kadar Oxford’da Sosyal ve Siyasi Teori alanında Chichele Profesörlüğünü yaptı. 1957’de şövalye unvanını aldı ve Sir Isaiah Berlin olarak tanındı.
Berlin kariyeri boyunca siyaset felsefesine ve düşünce tarihine önemli katkılarda bulundu. 1963’ten 1964’e kadar Aristoteles Cemiyeti’nin Başkanı olarak görev yaptı ve daha sonra 1974’ten 1978’e kadar Britanya Akademisi’ne başkanlık etti.
Isaiah Berlin’in entelektüel mirası, çoğulculuğu ve özgürlük felsefesi üzerine yaptığı çalışmalarını da kapsıyor. ‘Negatif özgürlük’ kavramı ve bireylerin çelişki olmadan çatışan değerlere sahip olabileceği inancını da içeren fikirleri, insanları etkilemeye devam ediyor. Kasım 1997’de Oxford’da vefat eden Isaiah Berlin, arkasında çağdaş siyasi ve felsefi düşünce sistemlerini şekillendirecek zengin çalışmalar bıraktı.
